20.03.13.
Ahmet Halmyradyň “Ýeňiş” diýip bir hekaýasyny “E-S-dan” okadym.
Hiç hili dartgynly wakasyz, keýpine ýazylan hekaýa. Bir ýaş weterinar çölde bir
çopanyň guşlarynyň arasynda iki sany delje ýumurtany soraman alýar, soňam olar
atdanlykda, penjeginiň jübsünde döwülýär. Gaýdyşyn ol penjegini kanala zyňýar.
Özüni ýeňýär. Ýogsa, ol ýumurtgalary alandygyny, olaryň nämäň ýumurtgasydygyny
sormakçydy, emma soramanka olar döwülýär. Hekaýa öz-özüňi ýeňmek, öz-özüňi
bagyşlamak duýgularyna jemlenip gutarýar.
Köpden bäri ýazman ýören Ahmediň soňky golaý wagtyň içinde ikinji hekeýasy
“E-S-da” çykdy. Onuň täzeden ýazmak yşgyna düşmegine begendim. Soňky döwürde
eserlerde dartgynlylyk, konflikt, dawa-jenjeli az bolmaly, başarsaň asla
bolmasa gowy diýlen talap, geň hekaýalary döredýär. Birhili tozan üstünden buz
arajak bolmak ýaly bir zady ýatladýar. Ýöne diňe wakalara, dartgynlylyga
kowalaşmagyň, wakanyň ýsti bilen geň galdyrjak bolmagyň indi ýokdugyna
begenýäň, birhili ýazyjylar indi gahrymanyň içki dünýäsine has çuň aralaşmaly
bolaýjaklar ýaly. Kyn mesele, sebäbi ýazýan zadyňdan bir zady bolmaly däl diýip
aýyrjak ýa-da goýjak bolsaň, ýasamalyk döreýär, okyja-da munuň sepi bildirip
dur. Häzir birhili Gurbannazaryň “Tabydy” ýaly hekaýalar ýazylmaly ýaly.
Munda-da juda uly konflikt bar. Düşünjeleriň çaparzalşmagy, ýitelmegi bar.
Gynandyrýan ýeri, şol ýiti eseri ýazmaga synanyşýanam ýok ýaly. Baram bolsa,
görnenok. Käbiri, 17 ýaşly oglany urşa gideniň gelni bilen gezdirip, has
täsirli bir zatlar etjek bolýar, olam “guýa ... at gazana” barýar. Ýazyjy
durmuşyň manysyna, ynsanyň ýaradylmagynyň maksadyna ýakynlaşmasa, ýazýan zady
gowşajyk ýa-da asla boş bolýar. Men özüm muny başarýan diýjek bolamok. Men
özümi asla ýazyjam hasaplamok, hatda dil-edebiýatam gutarmadym. Adaty okyjy
hökmünde, pikirlerimi paýlaşaýyn diýdim. Ýazýan ýazyjylaryň iň uly derdi “Muny ýazsam
çykarmazlar, muny halamazlar...” diýen düşünje bolsa gerek. Şu nazardan
saplanmasa, ýazyjydan uly zada garaşmak kyn. “Näme üçin özüňe ýazyjy däl
diýýäň, powestleriň bar, hekaýalaryň bar, esseler ýazýaň, kinossenarileriň
bar?” diýmegiňiz mümkin. Men özümem özüme şu soragy berýän, käte “Düýä münüp,
hataba bukulma-da” diýýän. Ýöne, hakyky ýazyjylar Dostoýewskiý, Tolstoý, hakyky
şahyrlar Magtymguly, Gurbannazar ýadyma düşýär-de, özüme ýazyjy däl, öwrenje-de
diýip bilemok. Onda-da bir zatlar ýazmaga synanyşýan, o-da “däliň müň gepi
telek, bir gepi gerek” diýen düşünje bilenem däl-de, öwrenipdirin, ýazman
bilemok. Bir zady aýdyp biljek ýazan zadymy näme üçin çykaraňyzok ýa-da näme
üçin üýtgetdiňiz diýip hiç ýerik barmok. Kitabymy çap etdirjek, ýygyndy etjek
bolmak derdimem ýok. Şonuň üçin, edebiýat äleminde bir zatlar ýazmak
isleýänlere, asla, päsgel berýändirin, kimdir biriniň nobatyny alýandyryn
öýdemok. Kä wagt gazet-žurnallara okamaga berýän, çykarsalar çykarýalar, çykarmasalar
çykaranoklar – muňa asla üýtgeşik begenip-gynanyp duramok. Gorkýan zadym, kyýamat
ahyr güni ýazan zatlarym sebäpli hasap soralsa näme diýerin? Her namazymda diýen
ýaly, şolar sebäpli utanmaly, ýüzigara etme diýip, Alladan dileg edýän. Şonuň üçinem,
başardygymdan az ýazmaga çalyşýan. Bolýar, Ahmetden başlanan gürrüň nireden çykdy.
Ahmediň hekaýasyny okap görüň, gynanmarsyňyz öýdýän.
Teswirler (1 sany)
Teswir ýazmak üçin içeri girmegiňizi haýyşt edýäris.
Ahmet Halmyrat, Ümür Esen köp is bitirdiler. Ümür Esen aga-da aýyrlaýypdyr öýdýän?