SEÝISIŇ “KÖRPESI”
Elli ýaşlaryndaky Ýazow seýis atbakar Meýlise: “Bar hol bedredäki suwy dök” diýdi. On alty-on ýedi ýaşlaryndaky ýetginjek Meýlisem ýerinden towşan turan ýaly turup barsa bedre boş.
- Seýis aga bedre boş-a.
Ýazow seýis Meýlisiň geň galyp seredýän ýüzüne gülüp seretdi-de:
- Aý onda içindäki suw bugarandyrda –diýdi.
Bir günem ol Meýlisi ýanyna çagyryp:
- Alsakaryň ýalyny inçejik-inçejik edip örsek näder? – ... dowamy
DILEG
Ala bahardy. Mämmet kärendesine alan üzümlerini keçip, günortan öýüne nahara gelipdi. Gektarlarynyň öýlerine golaýlygam dünýe malyna degýär. Ýanyňa nahar-beýleki göterip ýörmek aladaň ýok. Mämmet naharyny ýaňy öňüne alanda, daşardan biriniň ardynjyraýany eşidildi. Çykyp seretse, özi bilen deň-duş bir pyýada salam berip dur. Mämmet salamyny alyp ony öýe mürähet etdi. Nätanyş gaty parahat, ýaýdanman diýen ýaly içeri girdi. Ýöne nahar bilen kän ugry bolmady.
- Geçip barýadym-da sowulaýdym. Meni tanaýanam ... dowamy
EDEBIÝATA DÜŞÜNMEK
Şüdügär meýdanyň gyrasynda otyryn. Toprakdan başga hiç zatda gaýtalanmaýan, hoştap ys gelýär. Ondan bir gysymyny alyp çalaja ýokaryk okladym. Ol ýere siňen ýaly bolup gitdi. Gurbannazar şahyr ýadyma düşdi.
“Meni tohum kimin ýygnar bu toprak...”
“Ölüm näme? Tebigata garylmak...”
Keýpsiz yza çekildim. Usullyk bilen ýerimden turdum. Dyzlarymyň agyrysy ýene bildirýär. Yzyma bir ädim ätdim. Ýüzümi oba tarap öwürdim. Obam elimden ... dowamy
GOJA GÖWÜN
(hekaýa)
Bu gün Berdimyrat aganyň çowlugy Ilmyrat gullukdan gelipdi. „Gözüň aýdyň” diýmäge sadaka ýygnanlaryň arasynda gojanyň ýaşyny öz ýanlaryndan hasaplajak bolýanlaram bardy. „Çowlugy gullugyny sowup gelen bolsa, agtygy 40 ýaşlarynda bolaýýar. Onda ogullaram 60-dan geçen bolmaly...” Ahyram belli bir sanyň üstünde durup bilmän, olardan ýüzi açygyragynyň biri:
- Berdimyrat aga, ýaş ýüze ýetdimi? – diýip sorady.
Hiç zada goşulman oturan Berdimyrat aga kempije dodaklaryny ... dowamy
100 ÝYL 1 GÜN (hekaýa)
Hümmet aga bu dünýeden şemal göteren ýelegiň gaýyp gidişi ýaly gitmegiň dilegini edip, parahat günleriň akymynda akyp barýan bir gojady. Öýi abadan, agyryp-ynjaýan ýeri ýok, garrylyk bilenem öwrenşip gidipdir. Diňe togsandan geçenden soň birki gezek “ynha menem giderin” diýip diline aldy. Muňa-da deň-duşy Ärnazar aga sebäp bolupdy. Bir gün ol Hümmet agalara geldi-de: “Otyrmyň?” diýdi hem bu ýeke söze şeýlebir agram berdi welin, Hümmet aga oturan ýerinden nädip gobsunanyny bilmän ... dowamy
EJEM HAKYNDA
Mekdebi tamamlanymyza ýigrimi ýyl boldy, duşuşalyň, könäni ýatlaşalyň diýişdik. Ýaşymyz kyrka ýetip barýar. Bu ýaşda geçenleri göz öňüne getirip, şol günleri seniň bilen bile ýaşanlary görmek, gowy görýän kinoňy gaýtadan görenden has gyzyklydyr. Ýogsa “gahrymanlaram” tanyş, hatda her wakaň näme bilen gutarjagyna çenli hemmesi belli. Şol “film” hakynda oňa gatnaşanlaryň pikirini bilesiň gelýärmi, geçen günler küýselýärmi? Film diýýän welin, ol sendäki ... dowamy
KAKAMYŇ DOSTY
Kemal aga bilen kakam haçan
tanyşyp, haçan dostlaşypdyrbilmedim. Ejemiň aýdyşynaşypahanalaryň birinde ýaly.
Keselbendiräkbolansoň, kakamBaýramalynyň, Arçmanyň şypahanalarynda her ýyl
saglygyna seretdirerdi.
Kemal agalar başga bir welaýatdan, otluda bir gije-gündizläp gitmeli. Şonda-da kakam dostunyňka kän giderdi, her gezeginde menem ýanyndan goýmazdy. Bärden bararsyň, Kemal aga öňüňden çykar, öýüne äkider. Iki gün bolubam yzymyza gaýdardyk. Ilki-ilkiler otla münmäge höwes edip, kakama “Kaka, Kemal agalara gidemizokmy?” diýip ýatladardymam. Soň ýigit çykyp ugramsoň bu gezelençden höwesim ... dowamy
KÜMÜŞLI GAÝALARYŇ SYRY
(hekaýa)
Geldimyradyň Kümüşli diýilýän gaýalyklary ilki görüşidi. Dik-dik ýylçyr gaýalar nämedir bir zada hormat edilip, ýadygärlik diýlip dikilen mysalydylar. Ady Kümüşli bolsa-da, gaýalaryň gara daşlarynda kümüş magdanynyň alamaty bar bolaýmasyn diýer ýaly däldi. Geçmişde kimdir biri gaýalaryň gowlaklaryndan kümüşli hum küýze tapan, ýa olarda ony gizlän bolaýmasyn diýip çak ursaňam, beýle waka dilden-dile geçip ... dowamy
GURJAKLYJA GYZJAGAZ
Gyzjagaz gurjak oýnaýar. Gurjagyň bilen gürleşmän nädip oýnajak? Öz gürüňlerini diňe özleri eşidýär.
- -Gurjajygym, sen oglanjyk, men gyz. Nähili gowy! Gowy gerek? Men dünýä inemde kakam dagy ilki begenmändirler. Soň begenipdirler. Olam bilýärmiň näme üçin? Oglan jigsine seredişer diýip begenipdirler. Oglan jigim bolýança men saňa seretmeli. Oglan gurjagy maňa kakam ... dowamy
MENIKLI TAZYŇ WEPASY
Çar tarap daglyk bolansoň bu ýerlerde Gün doganda ilkinji şöhlesi dag başyny ýagtyldyp, ýaşanda-da soňky ýalkymlary dag gerişlerinde eräp gidýär. Dünýe döräli bu şeýle. Bu düzgüni ony döreden üýtgedäýmese üýtgedip biljegem ýok.
Ýazyň ýyly Güneşine seredip, wagt bar ýaly görünse-de, onuň duýdurman dagyň aňyrsyna aýlanjagyny aňyndan geçiren Diňli uludan dem aldy. Mydamam öňüne has umytly garaýan, şahandaz inisi Deňli onuň egnine kakdy.
dowamy
ATAMYŇ GYLYJY
Heniz ýigriminji asyra-da girilmändi. Tomsuň güni bolansoň daşary edil häzirki ýaly yssydy. Serhet berkitmeleriniň birinde gulluk etmek möhletleri dolanlar yzlaryndan täze baranlara orunlaryny berip Aşagabada ugrapdylar. Kyrk töweregi atly gulluklary tamamlanam bolsa, düzgün-nyzamy saklap, topar tutup gelýärdi. Olaryň sag-aman Aşgabada aşmaklaryna jogapkär ýolbaşçy komandir öňde, yzynda bolsa beýleki atlylar. Bir tarapy uly jeňňele sapyp gidýän dag gerşiniň deňine ýetenlerinde jigitleriň atlary birden tebil tapdy. Atlar jylawa ... dowamy
„ATAM...”
Atasyny ýatlamaýan barmyka? Ataňy görmedik bolsaň başga gürrüň. Men atamy görüpdim. Onda-da mekdebi tamamlaýançam... Bu günem eýýäm özüm ata. Iki agtyjagym mekdebe gatnap ýör. Emma şonda-da içimden, soňky günler-ä hasam köp: „Atam...” diýenimi özüm bilmän galýan. Haýsydyr bir çaganyň ýola gaçyran aşyjagyny ýerden galdyryp elime alsamam bu maňa atamy ýatlamaga bahana bolýar. O wagtlar häzirki ýaly däldi. Çagalaryň uly güýmenjesi aşykdy. Aşyklar oýnalyp-oýnalyp, elden-ele geçip sürpegi ... dowamy
GALKAN DAŞ BASAN
Üç asyr mundan öň, 1770-nji ýylyň gyşydy. Gününiň ýylysy ýokdy. Ol asyl bulutlardanam kän çykyp bilenokdy, ygallykdy. Bir garry ene oglunyň getiren çyg odunlaryny tutaşdyryp bilmän gargynjyraýardy. Ýaşy ýigrimiden aşan ogly ejseniň gargyşlaryna üns bermezlige çalyşýardy. Emma enesiniň gara öýüň ortasynda „agzyndan ot çyksa-da” ody tutaşdyryp bilmän kösenşine dözer ýaly däldi. - Eje, bolmasa özüm tutaşdyraýyn. Ene hyrsyz seretdi-de, uludan dem alyp demi ýetdiginden odunlaryň aşagyna üfledi Birdenem ot ... dowamy
„MEN SÖÝERMEN GÖWNÜM ÜÇIN...” (Hekaýa)
Ol zol-zol gaşanýardy. Gije baldyrynyň ýumry ýerinden bir çybyn dişlän bolmaga çemeli. Üns bermejek boldugyça beter gijeýär. Irden turanda-da beýle jan derdi däldi. Häzir welin gijisi ýüregine dökülip barýar, gaşandygyça beter gijeýär. Ýedi ýoluň üstünde gaşanyp durmagam gelşiksiz. Şonda-da gijeýän ýerinden elini aýyrasy gelenok. „Bu nämämiň azary? Beýle-de bir çybyn bolarmy? Ýok-la, çybyn däl – ýaşaýşym. Ýaşadygymça ýaşasym gelýär, gaşadygymça gaşasym. Hemmesem ýüregime dökülip barýan dert, azar. ... dowamy
KÖR DÜÝE KÖPRÜDEN GEÇÝÄNÇÄ... (2)
(Soňy)
Selim ýene gülüp hezil etdi. Gülkiň arasynda dostunyň çetine-de degdi. Sähet utanyp gyzarýardy. „Indi bu tüketmez” diýip gaýtalaýardy. Gülüp ýadan Selim bir çöpjagazy aldy-da, ýerde dikligine bir göni çyzyk çyzdy. Soň keseligine-de bir çyzyk çekip atanak ýasady. Sähediň olardan bir many çykarjak bolýan ýaly gözüni aýyrman oturşyny görüp, çyzyklaryny pozuşdyrdy. Dostunyň çynlakaý, agras ýüzüne bakyp içinden: „Aljak gyzyňy şuňa ... dowamy
KÖR DÜÝE KÖPRÜDEN GEÇÝÄNÇÄ... (1)
Ejesi Selimi „Akyllyja bolgun, okuwyňdan başga zada baş galdyrmagyn...” diýip, Aşgabada okuwa ugradany ýaňy ýaly. Eýýäm dört ýyldanam köp wagt geçipdir. „Utanjaň”, „kitap uran”, „öýdeçi”... ýaly häsiýetlendirmeleriň birnäçesini alanam bolsa, Selim şol dört ýylyň içinde ejesiniň tabşyryklaryndan çykmazlyga çalyşdy. Ol şol „baş galdyrylmaly däl” meseleden mydam gaçy gezdi. Emma hernäçe gaça dursa-da, ýaşlyk ýaşlyk ... dowamy
NOWRUZYŇ SESI
Penjiräni ýene gowy ýapmandyrlar. Daşardan üýtgeşik bir ses gelýär. Ýagyşyň sesi. Biri ýüregindäki pynhan sözlerini aýdyp pyşyrdap duran ýaly. Bulutlarmy? Asmanmy, Ýermi? Ýa damjalarmy? Ýa ählisi biri-biri bilenmi? Ýa nowruz gelenini buşlaýarmyka? Häzir daşyry çyksam, bolmanda kimleriň ýa-da nämeleriň iç döküşýänini-hä bilerdim. Bu täsin pyşyrda öýler, ýollar, bir mahalky gatnan çagalar bagym, okan mekdebimem... ... dowamy
TABAKDAŞ
Atajan Gurbangeldilere bir iş bilen barmaly boldy. Gurbangeldiler onuň barman ýören öýi däl, iş diýýänem gündelik aladalardan biri. Mesele başga zatda. Onuň Gurbangeldilere baran wagty günorta naharyna gabat boldy. Atajan muny göwnüne-de getirmedi.
- Gurbangeldi öýdemiň?
Söwda etmegiňem öz keýpi bar eken. Ilki alýaň, soňam alan zatlaryňy satýaň ýene-de zat almak üçin. Goňşymyz Bossan daýza maňa: „Oglum söwdagärlik diýip muňa hondan bärsi bakmagyn. Gadymdan bäri bar kärdir. Iliň zeruryny bitirersiň, ilem saňa hem alkyş aýdar, hem hakjagazyňy berer. Birki gezek ýük almaga gidip gelseň, öýüňde oturasyň gelmez. Öýüňdäkilerem ilki garaňky görerler soň welin, haçan ugraýaň diýip duran ... dowamy
EKIZ PÄLWANLAR
Annadurdy pälwan üç gyzdan soň bolan ogullarynyň ekizdigini eşidende çalaja başyny ýaýkady. „Has köpräk dileg edäýdimmikäm? Gel-gel ekiz bolaýmalymy diýsene”.
Annadurdy bäbekkä indikijämiz ogul bolsun diýip gelnejesi gyz bäbegini doýrup-doýurman ony gujagyna alar eken. Şeýdibem ol hem ejesini, hem gelnejesini emip ulalanmyş. Üstesine-de Annadurdy ejesiniň körpesi – iki ýaşaýança süýtden aýrylmandyr. Onuň ... dowamy
SEÝIS DOGANLAR
Olar gözlerini açyp görenleri at diýilýänlerdendi. Kakalary seýis bolansoň bularyň haçan at münmäni öwrenip, haçan aýlaw ýodasyna çykanlaram bilinmän galdy. Hakykatda kakalary gözden-dilden ogrynça ogullaryny entek bäbekkäler yrym edip, at üstünde gujagyna alypdy. Şodur-da şodur bu iki dogmasyny seýise at ýatagyndan ýygnamak iş bolupdy. Ondan bärem nijeme ýazlar geçip, güýzler aýlandy. Olaryň özleri seýis çykdylar. Ulusy ... dowamy
WAGTA DÜŞÜNMEK
„Wagt – gelerine howlugsaň köp garaşdyryp, gelende-de bilmänkäň gelip, geçende-de çalt geçdi diýdirýär.“ Bu sözlemi gündeligime ýazsamam, yzyndan wagtyň nämedigine düşünerden ýaş bolaýmaýyn diýip pikir etdim. On ýedi ýaşamsoňam, wagta düşünerden ýaşmykam? Beýle däldir. Ýa şeýlemikä?
Şeýlemi ýa ... dowamy
AK KÖÝNEK
Baharyň kä günleri üýtgeşik gün bolup gelýär. Arman, günleriňem edil adamlar ýaly biri-birlerine meňzemeýändigini, hatda arasynda aýratyn tapawutlysynyň bolýandygyny ol deňiňden geçenden soň bilip galýaň. Häzirem üstünden kyrk ýyl geçenden soň şeýle günlerden birini ýatlap otyryn...
Dogrusy, günler bize gaty meňzeş görünýär. Elbetde, bir gün beýleki güni bolşy ýaly gaýtalaýan däldir, emma ... dowamy
TÄZEDEN DOGULMAK
Ukusyny alyp, göwnihoş oýanan Halnazar doglan gün hakyndaky meşhur aýdyma hiňlendi. Doglan gün nireden ýadyna düşüp ýör, ol geljek tomus ýigrimi bir ýaşamaly, häzir bolsa daşarda gyş.
“Dogrudanam, bir gezejik dogulmak az. Bir kitapda: “Adam üç gezek dogulýar: hakyky dünýä inen güni, öýlenen güni ... dowamy
ENELER
„Eneler jomartdyr, giňdir eneler...”
Gurbannazar Ezizow.
Bu waka 1950-nji ýyllaryň wakasy. Ony maňa Daňatar agaň özi gürrüň berdi...
Tuwak ejäň gelni Amansoltanyň ýene aýagy agyrdy. Ilki ilkijesi, soň ikinjisem durmansoň üçünji bäbejigiň dünýä injek güni ýakynlaşdygyça içerde howsala artýardy. Her gezeginde ölüp direlýän Amansoltana Tuwak ejäň has haýpy gelerdi. Ol ikinji bäbekden soň „Guzym, beýdip janyňy orta goýma. ... dowamy
Ýolbars
Tomsuň yssysy heniz beýle bir ýakyp baranokdy. Gaýta öz ýylysy bilen jana ýakymly ýalydy. Atamyrat aga tutudyň kölegesine keçe atyndy. Öýden agtyjaklaryndan biri çyksa, ýassygam aldyrjakdy. Emma olardan hiçisi görnenoky. Özi alyp çyksa-da boljakdy welin, bir oturansoň turasy gelmedi. „Hany çykarlar-la” diýdi-de oturberdi. Bir ýerlerden salkyn şemal ösdi. Ol soňky döwür iň ýakyn hemrasyna öwrülen, altmyş ýaşynda ... dowamy
GÜÝZ GUNÇALARY
Sazçylyk mekdebiniň soňky synpynda okaýan Ýagmyr bu gün ejesiniň gözüne has mährem görünenini, ejesiniň içinden „Gözden-dilden gorasyn“ diýenini nireden bilsin?!
Heniz hökümini doly ýöredip başlamadyk güýzüň ýyly günleriniň biridi. Ýagmyr irden turup bägülleriniň bu ýyl iň soňky, açylsam-açylsam diýip duran gunçalaryna başgaça seretdi. Ruhunda üýtgeşik duýgy oýanyp, ýaňy ýigrimi ýaşan ýaş kalby terpenen ýaly boldy. Öýe girende nädip pioninosynyň gapagyny açanyny bilmän galdy. Barmaklarynyň ... dowamy
BEDEW ATYŇ DÜÝŞI
Haýwanat dünýäsiniň çäginde adama iň ýakyny atdyr.
Çünki atyň edil adamdaky ýaly ruhy ýaşaýyşy bar we ol düýş görýär.
dowamy
DAÝHAN
Gün ýaňy dogupdy. Ýolda adam-gara ýok diýen ýalydy. Altmyşyny arka atan Myratdurdy nädip munça ýaşanyna haýran hem „bärden aňryň” has ýakyn gelendiginiň ünjüsi aňynda çala oýanyp, öýünden çykypdy. Ol her günküsi ýaly bu günem daýhançylygyny dowam etdirmäge barýardy. Ine-de, bir öwrmde mekdepde bile okan deň-duşlaryndan biri gapdalyndan çykdy.
Ol tanymal, üýtgeşik bir ýazyjy däldi. 3-4 sany ýeňil okalýan romanlary bardy. Olary okap, gowy gören öz okyjylary ony aram-aram duşuşuga çagyryp durardy. Sorap-idäp üstüne-de gelerdiler, kitaplaryna ýadygärlik gol goýdurardylar. Hasam internetde ol gowy okalýardy. Bir gün şol okyjylaryndan biri internet arkaly onuň bien habarlaşmaga durdy. Ýazyjydan ony nädip tapyp bolýandygyny soraýardy. Kitaplaryny okandygyny, ... dowamy
ASUDA GÜN
Bu günki howaň ýüzi göwnaçyk, mylaýym adamyň ýüzüne meňzeýärdi. Ol günüň gününe beýle bolup durmaýardy. Yssy tomusdan soň güýz bilen gelen salkynlyk, mylaýym ösýän şemal özüne bendi edip barýar. Gyzgylt sary öwüsýän ýapraklar ýumşak şemala şahalardan peýwagtyna, parahat, hersi öz nobatynda gaçyp durdy. Iki-ýeke ýaş-ýeleňler bolaýmasa her kim salyhatly geýnipdir. Tomusdaky ýaly ne ýuka, ne-de gyşdaky ýaly ... dowamy
ATDAŞLAR
Myratly oglanka aýlawa kän gelerdi. Şeýle bir aty, aýlawy gowy görerdi, esli wagt çapyksuwar bolmagyň arzuwynda-da gezdi. Athana-da baryp gördi. Emma çapyksuwar bolardan boýy uzyn geldi. Soň mekdebi tamamlap, daşary ýurda okuwa gitdi. Şol ýerlerde-de, bir gezek, baran ýurdunyň aýlawyna gidip gördi. Emma, näme üçindir garaşan keýpini alyp bilmedi. Ol ýerdäkileriň at çapyşyklaryna tomaşa edişlerem başgady. Içgysgynçdy. Göwnüne töweregindäkiler ... dowamy